787 DREAMLINER'DA GÜVENLİK SORUNU

Her şey bir Boeing çalışanının Al Jazeera’yi aramasıyla başladı. İsminin gizli tutulmasını isteyen kaynağımız, şirketin sivil havacılık pazarındaki rekabette amiral gemisi, okyanus aşırı uçuş yapan modeli, 787 Dereamliner’ın güvenli olmadığını savunuyordu. Al Jazeera muhabiri Will Jordan bu ciddi iddiaların peşine düştü. Bir yılı aşkın süre boyunca kaynakla yapılan işbirliği sayesinde uçağın üretim bandında çalışan işçiler ile gizli kamera görüşmeleri yapıldı, kurum içi yazışmalardan oluşan onlarca sayfalık belge tarandı. Al Jazeera’nin titiz çalışmasıyla derlenen bilgiler Boeing 787 belgeseli ile en ufak bir hatanın uçaktaki tüm yolcuların hayatına mal olacağı bu yüksek hassasiyetteki dünyanın kapılarını aralıyor. 

Boeing 787 dünyanın dört bir yanından 1000 sipariş aldı. Bu uçakların en az 170'i halen aktif olarak kullanılıyor. Ocak 2013 tarihinde Japon Havayolları'na (ANA) ait bir Boeing 787, bataryalarındaki ısınma nedeniyle acil iniş yapmak zorunda kalınca modelin dünyadaki tüm uçuşları durduruldu. Yapılan teknik araştırma sonrası uçak yeniden hizmete sokulurken Al Jazeera araştırma ekibi şirketin Amerika’nın Güney Carolina eyaletindeki üretim hangarlarına girmişti bile. Kaynağımız uçağın yapımında çalışan işçi ve mühendislerle gizli video görüşmeleri yaptı.

Arka arkaya aynı soruyu yanıtlayan 15 işçiden 10’u Dreamliner ile uçmayacaklarını söyledi.

Boeing Çalışanı 1: Bu uçaklardan biri ile uçmak istemezdim. Çünkü burada kalitenin nasıl da gittikçe düştüğünü görüyorum.

Kaynak: Şimdiye kadar 787 ile ilgili rapor edilmişlerin dışında sorunların yüzde 90’ı gözden kaçırılıyor veya hasıraltı ediliyor. Yani devede kulak…

Kaynağımız bir başka görüşmemizde, işçilerin çoğunlukla az deneyimsiz, umursamaz ve bazılarının da uyuşturucu kullandığını söyledi.

Kaynak: Bir uçak üretim merkezinde olmaması gereken birçok şey gördüm. Çalışanlar, uyuşturucu aradıklarını ve kullandıklarını falan söylüyor.

Boeing Çalışanı 2: Hepsi var: kokain, haplar, ağrı kesiciler ve neydi onun adı? Ha esrar, burada çok iyi esrar bulabilirsin.

Boeing Çalışanı 1: Kimseye uyuşturucu testi yapılmıyor.

Kaynak: Yapmadıklarını biliyorum.

Boeing Çalışanı 1: Öyle yemeğinde dışarı çıkıp esrar çekenler var.

Al Jazeera araştırma birimi, bir yılı aşkın süre boyunca, Dreamliner’e güvenmeyen birçok eski Boeing mühendis ve teknisyenler ile görüştü.

Bunlardan biri, Boeing'in kendi kalite standartlarını düşürdüğünü kanıtladığını söylediği 2010 yılına ait belgeler getirdi. Bir notta yöneticiler, mühendislere teslimat takviminin bazı hallerde şirketin tercih edilen kalite sürecinden sapmayı gerektirebileceğini belirtiyorlar.

Şirket, bunun kalite kontrolü zayıflattığı olduğunu reddediyor. Ama belgeler, kendisi de şirkette 32 yıldır mühendis olan, eski Boeing Mühendisler Birliği Başkanı Cynthıa Cole’un da dikkatini çekti:

 “Mühendislik sürecini kısaltarak işi yetiştirmek istiyorlar. Kalite kontrolcülerin işlerini yapmalarına bile izin vermiyorlar ve böyle olacak diyorlar. Bir mühendis olarak bunu kınıyorum.”

Boeing’e göre bu not şirketin kalite standartlarına uymayan parça kullandığı anlamına gelmiyor. Boeing ayrıca, yasalar ve şirket kuralları çerçevesinde uyuşturucu testi yaptıklarını da belirtiyor.

Boeing 787 program yöneticisi Larry Lofits üretim ekibinin önceliklerini şöyle sıralıyor:

 “Bizim Boeing’de öncelikli olarak yoğunlaştığımız konu, bir uçağın sürekli güvenli uçabilirliğini, tam ve kaliteli bir şekilde üretilmesini sağlamaktır.”

Şirket güvenlik veya kaliteden ödün verdiği yönündeki iddiaları reddediyor.

Muhabirimiz Will Jordan ulaşımda havayollarını kullanan binlerce insanın yaşamını ilgilendirecek bu konuyu araştırdı ve muhtemel kazaların önlenmesi adına iddiaların izini sürdü. Jordan, uçağın yapımında çalışanlardan yönetime, havacılık uzmanlarından eski şirket mühendislerine birçok kişi ile görüştü. Dört dilde hazırlanan “Boeing 787 Dreamliner” belgeseli bütün dünyada aynı anda 10 Eylül Çarşamba günü, Türkiye saati ile 22:00’de Al Jazeera Türk internet sayfasında yayımlanacak.  

Al Jazeera Türk