A) İsrail: 1945 Eylül’ünde İsrailin Irgun örgütünün, Jerusalem’e attığı broşür bombalarının patlamasıyla dokuz sivil yaralanmıştı.

1967 Mısır savaşında ve sonraki gerilimli süreçte İsrail, Güney Lübnan ve Bekaa vadisine bol miktarda “Kendi haklılıklarını” anlatan bildiriler atmıştı.

2005 yılında, Güney Lübnan’daki Hizbullah gerillaları ile mücadele esnasında uçaklardan Lübnan’a atılan broşürlerde “Hizbullah Lübnan’a çok büyük zarar veriyor. Lübnan’ı kim koruyor? Size kim yalan söylüyor? Çocuklarınızı kim savaşa gönderiyor? Yıkımın geri gelmesini isteyen kim? Suriye ve İranlılar’ın elindeki oyuncak kim?” diye yazıyordu.

Temmuz 2006’da İsrail uçaklarının Beyrut’a attığı bildiride Hizbullah lideri “Beyrut’u yutmaya çalışan kobra yılanı” gibi gösterilirken, “Lübnan Halkı, kendisini kardeş gibi tanıtan lider Nasrallah’ın bir yılan olduğunu bilin!” yazıyordu.

2007 Eylül’ünde Suriye hükümetinin açıklamasında, İsrail’in gece hava akınlarında mühimmatla birlikte bildiri attıklarını ve Suriye ordusunun saldırılara cevap verip, broşürleri yerden topladıklarını bildirmişti.

Gazze’ye uçaklardan atılan broşürlerde “Kendi güvenliğiniz için derhal evlerinizi boşaltıp, Gazze’nin merkezine gitmeniz gerek” diye bir ibare yazılıydı. Yine İsrail’in Gazze Şeridine yaptığı kara operasyonundan sonra uçaklarla havadan attığu bildiride “Uyardık, sorumluluk kabul etmiyoruz” yazıyordu. Kasım 2012’de bir İsrail askerinin tweetine göre İsrail, Gazze Şeridi üzerinde havadan milyonlarca sivrisinek atmıştı!

B) Orta-Güney Amerika, Afrika:

1960 sonlarında Afrika Ulusal Kongresi (ANC) bir tür broşür bombalarını, Güney Afrika’nın belli kentlerine ve kırsalına uçaklarla atmıştı. Broşürler, Güney Afrika Komünist Partisi ve Londra’daki sürgün Güney Afrikalılar tarafından hazırlanmıştı. Bomba tipi broşür atımı 1970’lere kadar süren Güney Afrika’da, mücadele eden her iki taraf da birbirlerine aynı yöntemi kullanmıştı. Güney Afrikalı aktivistlerin hazırladıkları bildirilerde “Yaşasın özgür Mandela”,  “Özgür Sisula”, “Çok yaşa ANC” vb sloganlar kullanılmıştı. Buna karşılık Güney Afrika Polis Kuvvetleri ise ideolojik metinleri ve hükümet açıklamalarını bildiri olarak problemli bölge, mahalle, köy, kasabalara havadan atmıştı.

1980’lerde El Salvador’da direnişçi grup FMNC, içi bildirilerle dolu kutuları, kamu alanları, pazar yerlerinde yükseklere yerleştiriyorlardı. Ev yapımı özel fünyeler, zamanlı patlatılarak kutuların açılıp, içindeki broşürlerin etrafa saçılması sağlanıyordu.

1990’larda Honduras’ta MPL ve FPM direniş grupları, El Salvador’dakilerine benzer propaganda kutu-bombalarını etkili olarak kullanmışlardı.

Guetemala’da URNG direniş grubu, 1996 yılında aynı propaganda kutu-bombalarını kısıtlı olarak kullanmışlardı.

Ekvator’da değişik örgüt ve gruplar broşür bombasını kullandılar. Ekvator polisine göre sadece 20 Şubat 2001 günü, bombayı en etkili kullanan grubun 150 broşür bombası, patlamadan imha edilmişti. 2002 yılında McDonald’s restoranında patlayan bildiri bombası üç kişiyi yaralarken, dükkânda ciddi hasarlar oluşmuştu.

C) Irak, Afganistan:

Körfez savaşında Amerika’nın Irak’a attığı broşür 100 çeşitten fazla olup, sayısı 29 milyonu (Bazı kaynaklara göre 31 milyon O.G.B) geçmişti. Irak’a atılan broşürlerde özellikle ölü asker resmi kullanılmamıştı. Mesajlarda “Saddam ve onun rejimine karşı savaşıldığı, Irak halkını onun zorba rejiminden kurtararak, özgür kılmaya çabalandığı” yazıyordu. Ayrıca Amerikalılar’ı yücelten metinler sıklıkla kullanılmıştı. Yine Irak savaşında Amerika’nın havadan attığı broşürler çok kadar etkili olmuştu. Örneğin düşmanla herhengi bir temas olmadan Al-Nida tümeninin yüzde 90’ı firar etmişti!

II. Irak harekâtında ilk broşür 16Aralık 2002’de atıldı: Iraklılar için yayın yapan “Bilgilendirme Radyosunun değişik dalga uzunluklarındaki frekansları ve yayın saatleri verilmişti.” Daha sonra atılan broşürlerde Irak askerlerinin “Koalisyon güçlerini takip edip, ateş açmamaları”nı uyaran metinler vardı. Arka yüzünde, “Irak hava savunma güçleri tarafından herhangi bir düşmanca tavır, derhal misillemeyle cevaplandırılacaktır. Koalisyon uçağına ateş açan Irak hava savunma mevkileri ya da aktif hava savunma radarı saldırıya uğrayıp yok edilecektir” ifadesi yer alıyordu. Bunlar, Musul’un kuzeyi, Tall Afar bölgesi ve Saddam Gölü civarına atılmıştı. Bu görevde Kuzeyden Keşif Gücü'nden 50'den fazla Türk (!), Amerikan ve İngiliz uçağının görevli uçarak, söz konusu broşürleri attığı bildirilmişti.

Haziran 2014’te bu kez Irak Hava Kuvvatleri uçakları, Musul kentine havadan attığı bildirilerde “Halkın Işid mevzilerinden uzak durmaları” yazıyordu!

                                                        ***

2003’te Afganistan ve Irak’a atılan bröşür, bildiri, kart vb. sayısı 150 milyon idi. Özellikle Afganistan’a atılan broşürlerde her bir göreve uygun olarak ve değişik hazırlanmış broşürler önceden harekât sahasına atılıyordu. Aynı süreçte Afganistan’ın birçok bölgesine, gerçeğinin üç katı büyüklükte sahte Amerikan dolarları atılmıştı. Amerika, bu dolarların köşesine “El Kaide örgütünün üst düzey yetkililerinin yakalanmasına yardımcı olacaklara 5 milyon dolara varan ödül vermeyi taahhüt eder” yazıyordu.

Amerika’nın attığı diğer broşürlerde Taliban lideri Molla Muhammed Ömer’i “köpek” Usame Bin Ladin’i “tasmasını tutan sahibi” olarak gösteriyordu.Yine başka bir Amerikan broşüründe Bin Ladin’in “satranç tahtasında piyon olan Taliban liderleriyle oynarken” gösteren karikatürü vardı.

Afganistan’da 2009 yaz sonunda İngiliz uçağından atılan broşür bomba-kutusu havada açılmayarak dokuz yaşında bir kızın ölümüne neden oldu. Mayıs 2009 ayı boyunca sadece İngilizler’in kendi bölgelerine attığı broşür sayısı 200 binden fazla idi...

D) Diğer Kargaşalı Bölgeler:

1930 yılında Samoa Adaları krizinde, Yeni Zelanda polis kuvvetleri, Mau göstericilerine havadan bildiriler atmışlardı.

Yunanistan iç savaşı 1946’da hükümet kurulup, kral anavatana döndükten sonra daha yoğunlaşmıştı. Bulgaristan, Arnavutluk ve eski Yugoslavya’nın, solcu çetelere verdikleri yardıma karşılık, Birleşmiş Milletler ve Amerika da hükümete yardım etmişti. Dış yardımlarla hükümet, solcu çetelerin hâkim olduğu kuzey bölgelerine havadan bildiri ve broşürler atmıştı.

1954’te başlayıp 1962’de sonuçlanan Cezayir özgürlük savaşı boyunca, sömürgeci Fransızlar hem yerleşim yerlerindeki sivil halka hem de ayaklanmacılara farklı bildirileri, havadan atmıştı.

Doğu ve Batı Almanya soğuk savaş döneminde yüzbinlerce broşürü birbirlerine balon, küçük roketler vb. araçlarla gönderdiler. Broşürlerde silah harcamaları, çevre kirliliği, Doğu Almanya için “Ruslarla işbirliğine son verilmesi”, Batı Almanya içinse “Nato ve diğer batı ittifaklarını terk etmeleri” üzerine konular işlenmişti.

Kıbrıs Harekâtının ilk gününde beş adet RF-84 uçağı keşif göreviyle birlikte, Rumca yazılmış bildirileri havadan atmıştı. Bildirlerin metninde Rumlar’ı “silah kullanmamaya davet eden, ateş edilmezse Türk Birliklerinin ateş etmeyecekleri” yazılıydı.

1982 yılında İngiltere Falkland Savaşında, adadaki Arjantinli ve İngiliz asıllı sakinlere her iki dilden değişik içerikli broşürler atmıştı.

Karaibler’de bir ada devleti olan Grenada’yı, Amerikalılar Kasım, Aralık 1983 tarihlerinde işgal ettiler. Gerekçe ise solcu Yeni Jevel Hareketinin Amerika yanlısı hükümete karşı çıkmalarıydı. Bu süreçte Amerikan Deniz Kuvvetleri helikopterlerle, yerli halka “Amerikan yanlısı hükümete destek olmaları”nı çağıran bildiriler attı. 

Filipinlerde diktatör Marcos’un 20 yıllık diktatörlüğüne karşı 1986 yılında başlatılan halk ayaklanmasında, hükümet kuvvetleri halka “Emirlere ve hükümetin isteklerine uyulması”nı yazan bildirileri helikopterle atmışlardı.

Amerikan askerleri Panama’yı Kasım 1989’da işgal ettiler. Panama Kanal kontrolünün 2000 yılında yerel hükümete geçmesi esas neden olmasına rağmen, diktatör Manuel Noriega’nın Amerika karşıtlığı ve baskıcı yönetimine karşı demokrasi ihracı (?) gösterildi. Bu süreçte Amerikan helikopterleri ve uçakları halka, “Amerika’ya uyum,  demokrasi” vb konuları işleyen bildirler atmıştı.

1992-1995 yılları arasında Yugoslavya Federasyonundan ayrılan Bosna’ya karşı, Sırpların saldırıları olmuştu. Duruma el koyan Nato uçakları hem Sırp saldırganlara karşı tehditkâr, hem de Bosnalılar için yardım vaad eden broşür ve bildirileri havadan atmışlardı.  

Ruslar Çeçenistan’ın başkenti Grozni’ye saldırmadan önce (1994-1996) uçak ve helikopterlerle broşürler atmışlardı. Bildiride “Şehri almaya geleceğiz. Elinizdeki silahları bırakıp evlerinize kapanın. Size bir zarar gelmeyecek!” ifadesi yazılıydı. Rus subaylar, atılan broşürler ve şiddetli kara-hava bombardımanından sonra çok az bir direnişle kenti ele geçireceklerinden emindiler. Ancak sonuç, beklediklerinden çok ağır ve kanlı olmuştu...

Mısır'ın başkenti Kahire'de meydanlarda toplanan Muhammed Mursi destekçileri ve karşıtlarına savaş helikopterlerinden ayrı broşürler atıldı. Askeri darbe ile görevinden uzaklaştırılan Mısır'ın Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi'ye destek için Nahda Meydanı'nda bir araya gelen göstericilere atılan broşürlerde, "Mısır'ın vefakâr halkı. Silahlı kuvvetlerin asker ve subayları sizin için çalışıyor. Vatandaşlarımıza güç ve şiddet kullanmamaya söz verdik. Özgürlük, devrimin hedeflerinin gerçekleşmesi için bir sorumluluktur. Görüşlerin dayatılmasına, Mısır halkında korku uyandırılmasına, kamu mallarına zarar verilmesine izin vermedik, vermeyeceğiz. Allah, Mısır'ımızı korusun" ifadeleri yer aldı. Tahrir Meydanı'nda toplanan Muhammed Mursi karşıtı göstericilere atılan broşürlerde ise "Onurlu göstericilerimiz, gösterilerin barışçıl olmasına özen gösterin. Yasa dışı eylemler yapanları ve şiddeti tahrik edenleri bildirin" şeklinde ifadelere yer verildi.  Daha sonraki günlerde Tahrir Meydanı’nda darbeye destek veren göstericilere askeri helikopterlerden hediye kuponları atıldı. Atılan kuponlarda, “Tebrik ederiz 30 takım bardak kazandınız”,  “50 takım mutfak seti kazandınız” yazılarının yer aldığı gözlendi. Broşürlerde ayrıca kazanılan promosyonların nereden alınacağına dair adresler de yer aldı. Tahrir’de bulunan ve darbeye destek veren 3 bin kadar  gösterici ordunun attığı promosyon kuponlarını alabilmek için birbiriyle yarışırken, zaman zaman izdiham da meydana geldi...

Devam edecek…