6- Türk Tayyare Cemiyeti, Türkkuşu ve Türk Hava Kurumu: THK’nın faaliyet alanları içerisinde toplumun havacılığa ilgisini çekmek için gelir arttırıcı ve havacılıkla ilgili ziraî ilaçlama, reklâm (promosyon) malzemesi, bildiri-broşür atma, pano çekme vb. vardır.
Vecihi Hürkuş, Türkkuşu’nun tanıtımı ve destek uçuşları için 30 Eylül 1930 günü Çorlu’ya giderken Küçükçekmece, Büyükçekmece, Silivri ilçelerine özlü sözlerle havacılığı özendiren, Türkkuşu’yla ilgili bildirileri havadan atmıştı.
2 Eylül 1931 günü Vecihi Hürkuş, Türk Tayyare Cemiyeti için hazırlanmış 50 bin bildiriyle beraber Kuzey Anadolu’ya tanıtım için uçuşa çıktı. Yol boyu Kızılcahamam ve Gerede üzerinde bildirilerini atarak uçuşuna devam etti. En son Bolu üzerinde kalan bildirileri attı. 3 Eylül günü Bolu’dan kalkan Vecihi Hürkuş Sinop, Bafra, Çarşamba, Lâdik, Havza, Merzifon, Vezirköprü, Terme, Ünye ve Fatsa üzerlerinde bildirileri attı. Ertesi günü Gümüşhane, Bayburt, Suşehri, Zara, Hafik, Sivas, Şarkışla, Akdağmadeni, Sorgun, Yozgat, Sungurlu, Kalecik şehir ve kasabaları üzerine aynı bildiriden atarak Ankara’ya Ekim 1931 sonuna doğru dönmüştü.
9 Kasım 1931’de Vecihi Hürkuş bu kez güneye tanıtım uçuşuşuna çıktı. Gölbaşı, Balâ ve Şerflikoçhisar üzerinde broşürleri attı. 10 Kasım günü bu kez Aksaray, Konya üzerinde bildirileri attı. 12 Kasım’da görevine devam eden Vecihi Hürkuş, Beyşehir, Seydişehir, Alanya ve Manavgat kentlerinde broşürleri attıktan sonra Antalya’da mola verdi. 22 Kasım’da Antalya’dan ayrılarak Finike, Kaş, Fethiye kentlerine havadan bildirileri atarak Fethiye’de geceyi geçirdi. 23 Kasım günü Fethiye’den havalanan Hürkuş Köyceğiz, Muğla üzerinde de bildirleri atarak Muğla’da konakladı. 25 Kasım’da Vecihi Hürkuş, Göktepe, Kale, Tavas, Karacasu, Babadağ kasabaları ve ardından Denizli’ye broşürleri atarak bir gece de orada konakladı. 26 Kasım’da Denizli’den kalkarak Çal, Çivril, Karahallı, Ulubey kasabalarını takiben Uşak kentine broşürleri attıktan sonra geceyi Uşak’ta geçirdi. Ertesi günkü uçuşunda Eskişehir, Çukurhisar, İnönü, Bozüyük, Söğüt ve Geyve kasabalarında aynı işlemleri yaparak mola verdi. Adapazarı’na da bildirileri attıktan sonra geceyi orada geçiren Vecihi Hürkuş, 3 Aralık’ta Sapanca, İzmit kentlerine broşür atarak İstanbul’a vardı. Yeşilköy havaalanına inmeden önce son bildirilerini de İstanbul’a atarak, çok uzun tanıtım gezisini bitirdi.
Türkkuşu’nun 1953 yılındaki büyük kongresinde sunulan rapora göre 1951 yılında 65 bin, 1952 yılında 200 bin beyanname -bildiri- havadan atılmıştır. Bunlar, THK’yı tanıtıcı açıklamalar ve yardım amaçlı ifadeleri kapsamaktadır.
THK’nın 1957 faaliyet raporuna göre her ay 42 bin sayı basılarak köylere dağıtılan Köylü Gazetesi’nin bir kısmı havadan atılmaktadır. Aynı şekilde vatandaşların kuruma yardımlarını dileyen, veciz sözlerle yazılmış bildiriler de THK’nın uçuş yaptığı her yere havadan atılmaktadır.
1962 yılı faaliyet raporuna göre THK, 181 il ve ilçe üzerinde altı milyon döviz ve bildiri atmıştı. Bildirilerde genellikle yurttaşların havacılığa ilgisini çeken ve kuruma yardımlarını talep eden ifadeler vardı...
THK, 1981 yılında Milli Eğitim Bakanlığının okuma-yazma seferberliği için hazırlanan döviz ve bildirileri, Doğu ve Güneydoğu bölgelerindeki şehir ve kasabalara atmıştı. Aynı şekilde Gençlik ve Spor Bakanlığı, Çocuk Esirgeme Kurumu, Kanserle Savaş Derneği, Harp Malülleri Derneği ve Ankara Belediyesi’nin hazırlayıp verdiği döviz ve bildiriler, Ankara şehri üzerinde atılmıştı. Aynı yıl değişik tarihlerde görevle gidilen şehir ve kasabalar üzerine yine THK’yı tanıtıcı broşürler atılmıştır.
1982 yılında 41 şehirde düzenlenen yurtiçi gezilerinde paraşüt atlayışları, halk uçuşlarıyla birlikte THK’yı tanıcı döviz, bildiri ve broşürler de havadan atılmıştı.
1985 yılı THK kongresinde sunulan rapora göre 1984 yılında gezi, havadan fotoğraf çekimi, reklâm (promosyon), döviz, broşür, bildiri atışı, reklâm panosu çekimi için kurumun uçak ve balonları kiralanarak kullanılmıştır. Bu faaliyetlerden THK 16 milyon TL. ücret almıştır.
7- İki Dünya Savaşı Arasındaki Faaliyetler: 1920 yılında Şikago’lu şekerleme fabrikatörü Otto Schering, yeni bir ürünü piyasaya sürer. “Babe Ruth” adında çikolata kaplı çubuk şekerin reklâm kampanyası için birkaç uçak sahibi Doug Davis’le anlaşır. Kampanyada şekerlemeler, kâğıttan yapılmış minik paraşütçüklere bağlı olarak uçaklardan halka atılır. Hatta bu uçuşlu reklâm kampanyasında bir çocuk da uçuşlara katılır.
7 Nisan 1924 günü Franco-Roumaine şirketinin SPAD-46 tipi uçağı, İstanbul-Ankara arasında tarifeli seferler için bir deneme uçuşu gerçekleştirdi. Ankara üzerinde, önceden hazırlanmış 15 bin adet “Fransız kanatları, Türkiye Cumhuriyeti ve Onun Hükümetini selamlar” şeklinde Türkçe yazılmış etiketlerin iliştirildiği küçük Türk bayraklarını kente attı.
Cumhuriyet Gazetesinin kurucusu Yunus Nadi, Ekim 1929 tarihinde Avrupa’da zeplinle non-stop bir haftalık gezi uçuşuna çıkar. Seyahat boyunca yolcuların yazdığı mektup, kartpostal vb. malzemeler bir torbaya konarak paraşütle, posta torbası olarak belirli kentlerde belirli istasyonlara atıldığını, yazılarında belirtmiştir.
1933 yılında Tekel idaresi için Vecihi Hürkuş, minik paraşütlere bağlı eşantiyon içki şişeleri ile paket sigaraları, havadan İstanbul halkına reklâm amacıyla atmıştı. Bu promosyon uçuşu kamuoyunun ilgisini bir hayli çekince, İş Bankası ve bazı özel ticaret şirketleri, havadan reklâm broşürlerini Vecihi Hürkuş’a attırmışlardı.
28 Haziran 1934 günü İran şahı Rıza Pehlevi’nin İstanbul’u ziyareti onuruna Tekel İdaresince uçakla, İstanbul halkına likör ve sigara atılmıştır. Dönemin gazete haberine göre: “Vecihi Hürkuş uçakla 12.00 sularında şehrin üzerinden alçaktan uçarken, renkli ve minik atlas paraşütlere bağlanmış zarif armağanları atmış, İstanbul halkı da neşeyle bu paketleri almışlardı!”
Ağustos 1936’da İspanya iç savaşında Cumhuriyetçi birliklerin kuşattığı Toledo şehrindeki Falanjistler’e (Faşist Cephe) Alman Kondor birliğinin uçakları havadan yiyecek, ilaç, silah ve cephane atmışlardı. Daha sonra aynı işlemler Oviedo şehrinin Cumhuriyetçiler tarafından kuşatılmasında uygulanmıştı. 25 Ekim 1936 günü Alman Kondor Lejyonu, İtalyan havacıları ile İspanyol Falanjist Hava Kuvvetleri, yaklaşık 100 uçak ile Cumhuriyetçiler’in elindeki Madrid şehri üzerinde gösteri uçuşu yaptılar. Bu uçuşta onbinlerce Falanjist propaganda bildirleri atıldı. Bildirilerde Cumhuriyetçi safında çarpışanlara “teslim ol” çağrısı veya “Falanjistler’e katılmaları” yazıyordu. Ocak 1939’da Cumhuriyetçi Cephe’nin elindeki Madrid düştükten sonra şehir teslim oldu. Açık şehir ilan edilen Madrid’e Alman Kondor Lejyonu’nun uçakları ekmek, gıda ve sağlık malzemeleri çuvallar içinde bomba yuvalarına yerleştirilerek, havadan halka atılmıştı.
Devam edecek…