Altimetre hata yaptı otopilot düşürdü
Hollanda Güvenlik Araştırma Kurulu, Schiphol Havaalanı’na inişte düşen THY uçağıyla ilgili ilk bilgileri dün kamuoyu ile paylaştı. Rapora göre, uçuş, son yaklaşmaya kadar sorunsuz geçti. Ancak inişe hazırlanan Boeing 737-800’ün radar altimetresi, bu anda ’hatalı yükseklik’ vermeye başladı.
Uçak gerçekte 594 metre yüksekteyken, cihaz yaklaşık 2 metre yükseklik verdi. Bu yükseklik, uçağın ’teker koyacağı’ anlamına geldiği için, otomatik pilot hemen gazı kesti. Uçak, yaklaşık 500 metreden hızla irtifa kaybetmeye başladı. Pilotlar arızayı fark ettiğinde ise her şey için çok geç kalınmıştı.
Amsterdam’da düşen Türk Hava Yolları (THY) uçağı ile ilgili yapılan kaza-kırım araştırmasının ön raporunda, uçakta yükseklik göstergesi arızası sonucu otomatik pilotun uçağın indiğini sanarak gazı kestiği ve pilotların bu anormal durumu geç kavradığı açıklandı. TC-JGE tescil işaretli Boeing 737-800 ’Tekirdağ’ uçağının, 25 saatlik kara kutu kayıtlarında yer alan son 8 uçuşunda bu arızanın iki defa tekrarlandığı da kaydedildi.
İşte adım adım kaza
Toplantıda gazetecilerin sorularını yanıtlayan Hollanda Güvenlik Araştırma Konseyi’nin Başkanı Pieter van Vollenhoven, pilotların oto pilot mu, yoksa manuel mi olarak yaklaştıkları sorusuna "Bu durum havayolu şirketlerine göre değişiyor. Şirketlerin yüzde 50’si oto pilotla, diğer yarısı da manuel olarak yaklaşmayı tercih ediyor" dedi. Hollandalı yetkililerin açıkladığı ön rapora göre, kaza adım adım şöyle gerçekleşti:
1- Uçak yaklaşmasına normal girmişti. Kule frekansına geçilmiş, konuşmaları Öğretmen Kaptan Pilot yapıyordu. Uçak piste oto pilot ile yaklaşıyordu.
2- Uçakta altimetre arızası vardı. Sol tarafta oturan kaptan pilotun önündeki radar altimetre (radardan bilgi alarak çalışan yükseklik göstergesi), uçak gerçekte 1950 feet yani 594 metrede olmasına rağmen, teknik arıza nedeniyle ’eksi 8 feet’ yani deniz seviyesinin 2.43 metre altında okudu (Schiphol Havalimanı’nın inilen 18 sağ pisti, deniz seviyesinden aşağıda. Pist, deniz seviyesinden eksi 8 feet yani eksi 2 metre 43 santimetre aşağıda. Pilotlar yaklaşmalarını bu duruma göre ayarlayarak gerçekleştiriliyor.)
3- Solda oturan kaptan pilotun önündeki radar altimetreden aldığı bilgilere göre hareket eden oto pilot, bu yüksekliğe (2.43 metre) göre, uçağın o an teker koyup ineceğini zannetti.
Hemen gaz kesildi
4- Otopilota bağlı çalışan ’Auto Throttle’ sistemi, uçağın indiğini ’sandığı’ için, sürati düşürmek amacıyla motor devirlerini azaltarak minimum duruma getirdi. Uçağın hızı aniden kesildi ve hızla irtifa kaybedilmeye başlandı.
5- Sürat, saatte 260 kilometre (piste yaklaşma hızı) olması gerekirken 175 kilometre/saate (inildiğinde olması gereken hız) düştü. Uçak havada tutunamadı, ’stall’ oldu, yani süratsiz kaldı.
6- Bu anda arızayı anlayan pilotlar hemen gaz kollarını maksimuma getirerek uçağı kurtarmak ve sürat kazandırmak istediler.
7- Ancak irtifa çok düşüktü ve motorların tam güç kazanması zaman aldığı için, uçak tekrar havada tutunmayı başaramadı. Gövde önce kuyruktan vurdu ve sonra ön kısım sürüklenerek yere oturdu.
8- Uçakta en fazla hasar kokpit ve business sınıfının olduğu ön bölümde meydana geldi. Pilotlar vuruş anında can verdiler.
Yeterli yakıt vardı
9- İlkyardım ekipleri kokpite baktıklarında üç pilotun hayatını kaybettiği görüldü. Raporda kokpit kapısının açık olduğu da açıklandı. Kaza sırasında kapının darbeden açılmış olabileceği ya da iniş sırasında açık tutulmuş olabileceği tartışılıyor.
10- Uçakta yeterince yakıt vardı. Yakıt örnekler incelemeye gönderilirken, pilotların dinlenme vs gibi yeteneklerinin normal olduğu açıklandı.
11- Bu tür radar altimetre arızalarının başka uçaklarda da görüldüğü ancak uçağın iki radar altimetresi olduğu ve bunların zaman zaman mukayese edilmesi gerektiği vurgulandı.
12- Çarpış anından sonra motorların 250 metre ileriye sürüklendiği, sürükleniş anında bile motorların döndüğü belirtildi.
Radar altimetre nasıl çalışıyor
Uçakta yüksekliği feet olarak gösteren, deniz seviyesindeki basınca göre çalışan altimetrenin yanı sıra bir de "radar altimetre" bulunuyor.
Radar altimetre, radardan yere gönderilen ve geri yansıyan sinyallerin süresini hesaplayarak o an uçağın bulunduğu yere göre "mutlak" yüksekliğini veriyor. Radar altimetre, pilotun önündeki ana ekranda, durum göstergesinin hemen alt kısmında yer alıyor. Radar altimetre, 2 bin 500 feet yani 833 metrede çalışmaya başlıyor. Otomatik olarak motorları kontrol eden auto throttle sistemi, radar altimetresinden aldığı bilgilere göre otomatik pilot kullanımı sırasında devreye giriyor.
FAİK KAPTAN-Hürriyet
0
0
